New literary worlds. Contemporary literature studies and science
Main Article Content
Abstract
Since 1959, when C.P. Snow delivered his seminal lecture The Two Cultures on the lack of understanding between scholars working in the humanities and their colleagues from science departments, the gap between the two groups has been one of the most notorious clichés of contemporary Western culture. The aim of this article is to show that this seemingly insurmountable abyss between sciences and the humanities that was brought to the forefront during the mid-20th century is slowly receding into history. Literature studies today is heavily indebted to modern science. Biology (especially evolutionary biology), physics (especially quantum physics), and ecology (especially the Anthropocene studies) are among the most important subjects scholars of literature have to take into account. In order to prove this point I shortly describe literary genres which introduce modern science to the readers: science fiction, cyberpunk, solarpunk, lablit, quantum fiction, and cli-fi. I also refer to the newly-emerged schools of criticism-science fiction studies, ecocriticism and evocriticism-to show how scholars discuss these texts within the framework of the humanities. Additionally, I give a sample discussion of one of the cli-fi’s classics, J.G. Ballard’s The Drowned World and also shortly discuss two science fiction novels concerned with the civilisational conflict between science and humanities: Stanislaw Lem’s His Master’s Voice and Margaret Atwood’s Oryx and Crake.
Article Details
References
Amis, K., 1960. New Maps of Hell. London: Gollancz.
Atwood, M., 2004. Oryks i Derkacz (M. Hesko-Kołodzińska, Tłum.), seria: Kameleon. Poznań: Zysk i S-ka.
Ballard, J.G., 1998. Zatopiony świat (M. Świerkocki, Tłum.). Pruszków: Rachocki i S-ka.
Barcz, A., 2012. Przyroda – bliska czy daleka? Ekokrytyka i nowe sposoby poetyki odpowiedzialności za przyrodę w literaturze. Anthropos? [Online], (18-19), ss. 59–79. Dostępne na: <https://www.anthropos.us.edu.pl/anthropos10/texty/barcz.htm> [ostatni dostęp: 31 sierpnia 2021].
Bastian, M., 2012. Fatally Confused: Telling the Time in the Midst of Ecological Crises. Environmental Philosophy [Online], 9(1), ss. 23–48. Dostępne na: https://doi.org/10.5840/envirophil2012913.
Baudrillard, J., 2005. Symulakry i symulacja (S. Królak, Tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Boyd, B., 2010. On the Origin of Stories: Evolution, Cognition, and Fiction. Cambridge, MA: Belknap Press of Harvard University Press.
Brockman, J., red., 1996. Trzecia kultura, seria: Nauka u Progu Trzeciego Tysiąclecia 6. Warszawa: CIS.
Clarke, J., 2013. Reading Climate Change in J.G. Ballard. Critical Survey [Online], 25(2), ss. 7–21. Dostępne na: https://doi.org/10.3167/cs.2013.250202 [ostatni dostęp: 31 sierpnia 2021].
Clute, J. i Nicholls, P., red., 1993. The Encyclopedia of Science Fiction. London: Orbit.
Crutzen, P.J., 2002. Geology of mankind. Nature [Online], 415(6867), ss. 23–23. Dostępne na: https://doi.org/10.1038/415023a [ostatni dostęp: 31 sierpnia 2021].
Dini, R., 2021. “Resurrected from its Own Sewers”: Waste, Landscape, and the Environment in J.G. Ballard’s 1960s Climate Fiction. ISLE: Interdisciplinary Studies in Literature and Environment [Online], 28(1), ss. 207–229. Dostępne na: https://doi.org/10.1093/isle/isz003 [ostatni dostęp: 31 sierpnia 2021].
Freud, S., 1994. Poza zasadą przyjemności (J. Prokopiuk, Tłum.). Wyd. 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gifford, E. i Gifford, R., 2016. The largely unacknowledged impact of climate change on mental health. Bulletin of the Atomic Scientists [Online], 72(5), ss. 292–297. Dostępne na: https://doi.org/10.1080/00963402.2016.1216505 [ostatni dostęp: 31 sierpnia 2021].
Gunn, J.E., red., 1985. Droga do science fiction. 1: Od Gilgamesza do Wellsa. Warszawa: Alfa.
Hamilton, T., 2016. Climate change is wreaking havoc on our mental health, experts say. The Toronto Star [Online]. Dostępne na: <https://www.thestar.com/news/world/2016/02/28/climate-change-is-wreaking-havoc-on-our-mental-health-experts.html> [ostatni dostęp: 31 sierpnia 2021].
Handke, R., Jęczmyk, L. i Okólska, B., red., 1989. Spór o SF: antologia szkiców i esejów o science fiction. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Huebener, P., 2020. Nature’s Broken Clocks: Reimagining Time in the Face of the Environmental Crisis. Regina, Saskatchewan: University of Regina Press.
Lem, S., 2002. Głos Pana. Red. J. Jarzębski, seria: Dzieła zebrane Stanisława Lema. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Merril, J., 1966. What Do You Mean: Science? Fiction? (Part I). Extrapolation [Online], 7(2), ss. 30–46. Dostępne na: <https://archive.org/details/Extrapolation_v07n02_1966-05/> [ostatni dostęp: 31 sierpnia 2021].
Oramus, D., 2010. O pomieszaniu gatunków: science fiction a postmodernizm. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Oramus, D., 2015. Darwinowskie paradygmaty: mit teorii ewolucji w kulturze współczesnej. Kraków: Copernicus Center Press.
Oramus, D., 2020. Stany splątane: fizyka a literatura współczesna. 1 wyd. Kraków: Copernicus Center Press.
Piechota, D., 2015. Między utopią a melancholią: w kręgu nowoczesnej i ponowoczesnej literatury fantastycznej. Lublin: Norbertinum.
Savi, M.P., 2017. The Anthropocene (and) (in) the Humanities: Possibilities for Literary Studies. Revista Estudos Feministas [Online], 25, ss. 945–959. Dostępne na: https://doi.org/10.1590/1806-9584.2017v25n2p945 [ostatni dostęp: 31 sierpnia 2021].
Snow, C.P., 1999. Dwie kultury (T. Baszniak, Tłum.), seria: Klasycy Nauki. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Solarpunk (definicja), 2021. Tumblr. Dostępne na: <https://solarpunkactionweek.tumblr.com/faq> [ostatni dostęp: 31 sierpnia 2021].
Tait, A., 2016. Nature Reclaims Her Own: J.G. Ballard’s The Drowned World. W: R. McGrath, red. Deep Ends: The J.G. Ballard Anthology 2016. Toronto: The Terminal Press.
Taylor, S., 2016. A Visit to the Climate Anxiety Doctor. Dostępne na: <http://thetyee.ca/Culture/2016/08/04/Climate-Anxiety-Doctor/> [ostatni dostęp: 31 sierpnia 2021].
Trexler, A., 2015. Anthropocene Fictions: The Novel in a Time of Climate Change. Charlottesville: University of Virginia Press.
Weiner, J., 2018. Postnaturalizm w narracjach dwóch kultur, czyli dlaczego kryzys cywilizacji jest nieuchronny. Philosophical Problems in Science (Zagadnienia Filozoficzne w Nauce) [Online], (65), ss. 197–212. Dostępne na: <https://zfn.edu.pl/index.php/zfn/article/view/446> [ostatni dostęp: 2 września 2021].
Willis, C., 2010. Niebieski księżyc, seria: Seria the Best of. Stawiguda: Agencja “Solaris” Małgorzata Piasecka.