Ether, the old quantum theory, philosophy of nature and the problem of continuity as defined by Bogdan Szyszkowski Contribution to research on the reception of the old quantum theory and quantum mechanics in Poland before 1953
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The aim of this paper is to present the views of one of prominent Polish chemists, namely Bohdan Szyszkowski. Presented views are concerning the relation of the concepts of aether, continuity and causality in the context of revolution in physics that took place at the turn of 19th and 20th centuries. The issues particularly concern his thoughts related to the old quantum theory and special relativity. In particular, this article presents the role of these concepts in the foundations of physics and – in a more general aspect – in the recognized fields of knowledge. The nature of Szyszkowski’s analysis allows him to be considered a very interesting thinker in the area that today is called the philosophy of physics or, perhaps more accurately, the philosophy in science. An important observation made by Szyszkowski is emphasized that mathematical structures cannot have physical properties. Attention was also paid to the Polish intellectual community, which was formed in Kiev before 1919.
Article Details
References
[Noty z wykładów na Wyższych Polskich Kursach Naukowych w Kijowie], 1917. Biblioteka Narodowa, Rps 7782 II.
Aleksandrow, A., Błochincew, D., Fock, W. i Terlecki, J., 1953. Zagadnienia filozoficzne mechaniki kwantowej. T. 1, seria: Zagadnienia Filozoficzne Fizyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Arrhenius, S.A., 1903. Lehrbuch der kosmischen Physik. Leipzig: Verlag von S. Hirzel.
Bensaude-Vincent, B., 1988. When a Physicist Turns on Philosophy: Paul Langevin (1911–39). Journal of the History of Ideas [Online], 49(2), ss. 319–338. Dostępne na: <http://www.jstor.org/stable/2709503>.
Białobrzeski, C., 1911. Zasada względności i niektóre jej zastosowania. Wektor, 1(1).
Białobrzeski, C., 1913. Sur l’équilibre thermodynamique d’une sphčre gazeuse libre. Bulletin International de l’Académie des Sciences de Cracovie. A, ss. 264–290.
Białobrzeski, C., 1916. Rzeczywistość w ujęciu przyrodoznawstwa. Przegląd Naukowy i Pedagogiczny, I(1), ss. 29–43.
Białobrzeski, C., 1937. Ogólnonaukowe konsekwencje spółczesnej fizyki. Fizyka i Chemia w Szkole, VIII(3), ss. 243–253.
Białobrzeski, C., 1984. Podstawy poznawcze fizyki świata atomowego. Wyd. 2 rozszerzone. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
British Association for the Advancement of Science, 1914. Report of the British Association for the Advancement of Science. T. 83rd Meeting (1913). London: John Murray, Albemarle Street.
Dąbrowski, S., 1980. O pewnej arystotelizującej interpretacji poglądów Czesława Białobrzeskiego. Euhemer – Przegląd Religioznawczy, 1(115), ss. 67–77.
Dziekan, M., 2017. Zagadnienie hipotez i teorii naukowych w rozważaniach filozoficznych Mariana Smoluchowskiego. Philosophical Problems in Science (Zagadnienia Filozoficzne w Nauce), LXII, ss. 7–71.
Einstein, A., 1905. Über einen die Erzeugung und Verwandlung des Lichtes betreffendedn heuristichen Gesichtspunkt. Annalen der Physik, 17, ss. 133–148.
Heller, M. i Mączka, J., red., 2007a. Krakowska filozofia przyrody w okresie międzywojennym. T. 1: Początki. T. 1, seria: Źródła: Filozofia Przyrody, Filozofia Nauki 3. Kraków; Tarnów: Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych przy Wydziale Filozoficznym Papieskiej Akademii Teologicznej; Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
Heller, M. i Mączka, J., red., 2007b. Krakowska filozofia przyrody w okresie międzywojennym. T. 3: Smoluchowski, Natanson, inni. T. 3, seria: Źródła: Filozofia Przyrody, Filozofia Nauki 5. Kraków; Tarnów: Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych przy Wydziale Filozoficznym Papieskiej Akademii Teologicznej; Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
Jammer, M., 1966. The Conceptual Development of Quantum Mechanics, seria: International series in pure and applied physics. New York; London: McGraw-Hill.
Kamiński, S.L., 1917. Wyższe Polskie Kursy Naukowe w Kijowie. Wiadomości Bibliograficzne, 1(3), ss. 87–88.
Korzeniowski, M., 2009. Za Złotą Bramą: Działalność społeczno-kulturalna Polaków w Kijowie w latach 1905–1920. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kostro, L., 1969. La philosophie de la physique de Czesław Białobrzeski et ses relations avec philosophie aristotélicienne. Romae: Pontificia Universitas Gregoriana.
Kragh, H., 1999. Quantum Generations: A History of Physics in the Twentieth Century. Princeton: University Press.
Leszczyński, D. i Szlachcic, K., 2003. Wprowadzenie do francuskiej filozofii nauki od Comte’a do Foucaulta, seria: Acta Universitatis Wratislaviensis 2493. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Lodge, O.J., 1914. Continuity. Report of The Eighty-Third Meeting of The British Association for The Advancement of Science, Birmingham: 1913, September 10-17. London: John Murray, Albemarle Street, ss. 3–42.
Maxwell, J.C., 1865. A dynamical theory of the electromagnetic field. Philosophical Transactions of the Royal Society of London [Online], 155, ss. 459–512. Dostępne na: <https://royalsocietypublishing.org/doi/abs/10.1098/rstl.1865.0008> [ostatni dostęp: 12 listopada 2019].
Maxwell, J.C., 1878. Ether. Encyclopćdia Britannica a Dictionary of Arts, Sciences, and General Literature. T. VIII, seria: Ninth Edition. New York: Charles Scribner’s Sons, ss. 568–572.
Minkowski, H., 1909. Raum und Zeit. Jahresberichte der Deutschen Mathematiker-Vereinigung, ss. 75–88.
Mścisławski, Ł., 2017. Między filozofią w nauce a filozofią przyrody: Piękno systemu w konkrecie: zakaz Pauliego a filozofia Czesława Białobrzeskiego. W: P. Polak, W.P. Grygiel i J. Mączka, red. Oblicza filozofii w nauce: księga pamiątkowa z okazji 80. urodzin Michała Hellera. Kraków: Copernicus Center Press, ss. 133–153.
Pais, A., 2005. ’Subtle Is the Lord’: The Science and the Life of Albert Einstein. Oxford: Oxford University Press.
Planck, M., 1910. Acht Vorlesungen über theoretische Physik gehalten an der Columbia University in the City of New York im Frühjahr 1909. Leipzig: Verlag von S. Hirzel.
Poincaré, H., 1908a. Nauka i hypoteza (M. Horwitz, Tłum.). Warszawa; Lwów: Jakób Mortkowicz, G. Centnerszwer i Ska; H. Altenberg.
Poincaré, H., 1908b. Wartość nauki (L. Silberstein, Tłum.). Warszawa; Lwów: Jakób Mortkowicz; H. Altenberg.
Polak, P., 2012. „Byłem Pana przeciwnikiem [profesorze Einstein]...”: Relatywistyczna rewolucja naukowa z perspektywy środowiska naukowo-filozoficznego przedwojennego Lwowa. Kraków: Copernicus Center Press.
Polak, P., 2019. Philosophy in science: A name with a long intellectual tradition. Philosophical Problems in Science (Zagadnienia Filozoficzne w Nauce) [Online], (66), ss. 251–270. Dostępne na: <https://zfn.edu.pl/index.php/zfn/article/view/472> [ostatni dostęp: 26 sierpnia 2019].
Róziewicz, J. i Zasztowt, L., 1991. Polskie Kolegium Uniwersyteckie w Kijowie (1917–1919). Rozprawy z Dziejów Oświaty, (34), ss. 93–123.
Skąpski, A., 1931. Charakterystyka twórczości naukowej Bohdana Szyszkowskiego. Roczniki Chemji, XI, ss. 786–794.
Sroka, S.T., 2002. Szyszkowski Bohdan Marian. Polski Słownik Biograficzny. T. XLI. Warszawa; Kraków: Polska Akademia Nauk; Polska Akademia Umiejętności, ss. 391–392.
Szyszkowski, B., 1909. Novyj vzgljad na vtoroj zakon termodinamiki. Fizičeskoe Obozrěnie, 10(1), ss. 31–33.
Szyszkowski, B., 1911a. Max Planck. Acht Vorlesungen über theoretische Physik. Fizičeskoe Obozrěnie, 12(1), ss. 205–207.
Szyszkowski, B., 1911b. Novějš¯ıe vzgljady na stroen¯ıe atomov. Fizičeskoe Obozrěnie, 12, ss. 346–356.
Szyszkowski, B., 1916. O ciągłości. Przegląd Naukowy i Pedagogiczny, 1(1), ss. 44–55.
Szyszkowski, B., 1917. Entropja. Wiadomości Bibliograficzne, I(2), s. 63.
Szyszkowski, B., 1918. Primenenie teorii stroenija atomov i molekul Dž. Dž. Tomsona k chimii. Kiev: Tip. t-va I.N. Kušnarev i K*.
Szyszkowski, B., 1920a. Słowacki i Bergson. Godzina myśli. Rzeczpospolita, 1(148), s. 4.
Szyszkowski, B., 1920b. Słowacki i Bergson. Godzina myśli. Rzeczpospolita, 1(150), ss. 4–5.
Szyszkowski, B., 1920c. Słowacki i Bergson. Godzina myśli. Rzeczpospolita, 1(149), ss. 4–5.
Szyszkowski, B., 1921. Słowacki i Bergson. Ewolucja ducha. Nowy Przegląd Literatury i Sztuki, 1(1-3), ss. 35–68.
Świętosławski, W., 1931. Ś.p. Bohdan Szyszkowski. (Ze wspomnień osobistych). Roczniki Chemji, XI, ss. 783–785.
Theocharis, T., 1983. On Maxwell’s ether. Lettere al Nuovo Cimento [Online], 36(11), ss. 325–332. Dostępne na: https://doi.org/10.1007/BF02747120 [ostatni dostęp: 12 listopada 2019].
Whittaker, E.T., 1953. A history of the theories of aether and electricity: [Vol. 2], The modern theories 1900-1926. London: Thomas Nelson i Sons.
Zamecki, S., 1998. Bohdan Szyszkowski. Przemysł Chemiczny, 77(4), ss. 149–151.