Theology (fides) – science (ratio): what theology and what science?

Main Article Content

Andrzej Bronk

Abstract

I am interested in the methodological and institutional status of (Christian) theology: what does justify its place in the number of academic disciplines? Is it only the community of inquirers (Ch. Peirce), that conventionally recognizes which type of knowledge and what kind of method is scientific? If so, then what does make the theologicality and scientificality of Christian theology? The theological work is conducted at least in two contexts: in the formation of the doctrine and in the research activity. When a theologian teaches, he does this in the name of the catholic Church which formally equips him with such a mission (venia legendi). It is important to distinguish between an idealized theology as an academic discipline and the multiplicity of different subjects and disciplines actually present in particular theological faculties. Clearly, any answer whether theology is epistéme (scientia) depends on the meaning of the words theology and science. One can match their senses so that the proposition: „theology is a science” will be analytically true or false. The epistemic and methodological peculiarity of theology manifests itself mostly in the way of justifying propositions (dogma) with premisses derived from the Christian Revelation. Thus in arguing for the presence of theology in the academic curriculum one has to take into account an aporia: the consequence of a strong accent on the methodological autonomy of theology would mean that its theories and propositions could be evaluated only „from inside” by insiders. But this again raises the question of objectivity and intersubjectivity of theological knowledge and of the presence of theology in the communitas scientiarum.

Article Details

How to Cite
Bronk, A. (2014). Theology (fides) – science (ratio): what theology and what science?. Philosophical Problems in Science (Zagadnienia Filozoficzne W Nauce), (57), 7–32. Retrieved from https://zfn.edu.pl/index.php/zfn/article/view/16
Section
Articles

References

Balter L., Teologia, [w:] Leksykon teologii fundamentalnej, M. Rusecki et al. (red.), Wydawnictwo „M”, Lublin – Kraków 2002, s. 1228–1235.

Białas A., Wiara, nauka, spektakl, [w:] Nauka, religia, dzieje. XV Seminarium w serii seminariów z Castel Gandolfo, 28–30 września 2009, (red.) J.A. Janik, Wydawnictwo UJ, Kraków 2010, s. 89–95.

Bocheński J.M., Logika religii, tłum. S. Magala, PAX, Warszawa 1990.

Bronk A., Metoda naukowa, „Nauka” PAN 2006 nr 1 s. 47–64.

Bronk A., Profesora Mariana Przełęckiego rozumienie religii, [w:] Księga pamiątkowa Marianowi Przełęckiemu w darze na 90-lecie urodzin, (red.) A. Brożek, J. Jadacki, Norbertinum, Lublin 2014.

Bronk A., Majdański S., Teologia: próba metodologiczno-epistemologicznej charakterystyki „Nauka PAN” 2006, 2 s. 81–100.

Carnes J.R., Axiomatics and Dogmatics, Oxford University Press, New York 1982.

Diekamp F. , Theologiae dogmaticae manuale. Quod secundum principia S. Thomae Aquinatis exaravit Franciscus Diekamp, t. I–IV, Desclée, Parisis – Tuornaci – Romae 1949.

Enchiridion symbolorum, definitionum et declarationum de rebus fidei et morum [quod primum edidit Henricus Denzinger], Herder, Barcinone 1965.

Grocholewski Z., ks. kard., Uniwersytety wobec współczesnych wyzwań, Wydawnictwo Szkoły Wyższej im. Bogdana Jańskiego, Warszawa 2013.

http://www.teologia.uksw.edu.pl/node/947 (16.06.14).

https://www.youtube.com/watch?v=1Lt1u8cd2Yc (16.06.14).

Instrukcja o powołaniu teologa w kościele, Donum veritatis, Kongregacja Nauki Wiary z dnia 24 maja 1990, sygnowana przez kard. J. Ratzingera.

Jan Paweł II, Fides et Ratio (1999).

Jan Paweł II, O powołaniu uniwersytetu katolickiego. Przemówienie na Uniwersytecie Katolickim Louvain-la-Neuve (21.05.1985), „Znak” 2005, 11, s. 88 (Uniwersytety katolickie do lamusa?).

Kamiński S., O dyskusji w sprawie naukowego charakteru teologii, [w:] tenże, Światopogląd – Religia – Teologia. Pisma wybrane, t. 5, do druku przygotowali M. Walczak i A. Bronk, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1998 s. 39–44.

Kamiński S., Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Pisma wybrane, t. 4, do druku przygotował A. Bronk, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin [1961] 19924.

Kamiński S., Typy ludzkiej wiedzy, [w:] tenże, Jak filozofować? Pisma wybrane, t. 1, do druku przygotował T. Szubka, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1989 s. 13–32.

Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego, Jedność, Kielce 2005.

MacIntyre A., God, Philosophy, Universities: A Selective History of the Catholic Philosophical Tradition, Rowman & Littlefield, Lanham 2009.

Napiórkowski S.C., Jak uprawiać teologię, TUM, Wrocław 1994.

Poniatowski Z., Logos prologu Ewangelii Janowej, PWN, Warszawa 1970.

Poniatowski Z., Wprowadzenie w Ewangelie, Książka i Wiedza, Warszawa 1971.

Social epistemology jako epistemologia społeczno-historycznego wymiaru wiedzy – http://plato.stanford.edu/entries/epistemology-social/ (4.06.14).

Wilson E.O., Consilience: The Unity of Knowledge, Alfred A. Knopf, New York 1998; Konsiliencja: Jedność wiedzy, tłum. J. Mikos, Zysk i S-ka, Poznań.

Winling R., Teologia współczesna 1945–1980, Paris 1983, tłum. K. Kisielewska-Sławińska, Znak, Kraków 1990.
Zawód: teolog, „Znak” 2003, LIV, 6.