The issue of hypotheses and scientific theories in the philosophical thoughts of Marian Smoluchowski

Main Article Content

Małgorzata Dziekan

Abstract

The main purpose of this paper is to investigate and reconstruct the philosophical thoughts in Marian Smoluchowski’s papers (in his publications and in unknown manuscripts as well). He was an outstanding Polish physicist, who lived at the turn of the XIX and XX century. Smoluchowski was particularly interested in theoretical physics. His achievements in this discipline, some even very significant, have caused him to be perceived mainly as a physicist. His work in the theory of fluctuations and kinetic theory of gases, especially in the theory of Brownian motions, is well known to physicists.

My attention in this paper is focused on the metascientific problems which dominated his philosophical reflections. His analysis in the fields on philosophy of science (the concept of hypothesis, theory) ought to be perceived in light of physics. Philosophical reflections were at the margins of science which he practiced – physics was always the background to his deliberations. An important limit to our deliberations was set by concentrating on issues typical of the philosophy of science. In Smoluchowski’s case, however, it is difficult to say that his branch of philosophy is characterized by systematic reflection. It is difficult to classify his reflection in the framework of any given philosophical trend.

Article Details

How to Cite
Dziekan, M. (2017). The issue of hypotheses and scientific theories in the philosophical thoughts of Marian Smoluchowski. Philosophical Problems in Science (Zagadnienia Filozoficzne W Nauce), (62), 7–71. Retrieved from https://zfn.edu.pl/index.php/zfn/article/view/390
Section
Articles

References

Chandrasekhar S., Kac M., Smoluchowski R., 2000. Marian Smoluchowski.His Life and Scientific Work. Warszawa: PWN.

D'Agostino S., 1990. Boltzmann and Hertz on the Bild-Conception of Physical Theory. History of Science 28 (4), ss. 380-398.

Dąmbska, I., 1979. O poglądach metanaukowych Władysława Natansona i Mariana Smoluchowskiego. Zagadnienia Naukoznawstwa, 57, ss. 3–11.

Einstein A., 1905. Über die von der molekularkinetischen Theorie der Wärme geforderte Bewegung von in ruhenden Flüssigkeiten suspendierten Teilchen. Annalen der Physik 17 (1950), ss. 549–560.

Godlewski T., 1918. Ś. P. Marian Smoluchowski. Jego życie i naukowa działalność. Muzeum, XXXIII , ss. 93–111.

Goetel W., 1917. Ze wspomnień osobistych o Maryanie Smoluchowskim. Kosmos, XLII, 5 (12), ss. 218–230.

Gostkowski, K.,1953. Kilka wspomnień o Marianie Smoluchowskim. Postępy Fizyki, T. 4, 2, ss. 233–236.

Kapuściński, W., 1953. Poglądy filozoficzne Mariana Smoluchowskiego, Fizyka i chemia, 4 (28), ss. 200–209.

Kociński J., 1972. Współczesne badania zjawisk krytycznych a klasyczne prace Mariana Smoluchowskiego. Postępy Fizyki, t. XXIII, z. 5. ss. 475–513.

Krajewski, W., 1956. Światopogląd Mariana Smoluchowskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Loria S., 1953. Marian Smoluchowski i jego dzieło. Postępy Fizyki, z. 1. s. 6.

Mączka, J., 2007. Jak fizyk może współtworzyć środowisko filozoficzne? Na przykładzie Wilhelma Ostwalda, Władysława Natansona i Mariana Smoluchowskiego. W: Studia z Filozofii Polskiej, T.2., Red. Marek Rembierz, Krzysztof Śleziński, Bielsko-Biała–Kraków, ss. 237–252.

Oldham K.T.S., 2008. The doctrine of description: Gustav Kirchhoff, classical physics, and the "purpose of all science" in 19th-century Germany. Berkeley: University of California.

Ostwald, W.,1988. Energija i jej przemiany. Wszechświat, , 42, ss. 662–666, 43, ss. 680–683, 44, ss. 695–698.

Poincaré, H., 1908. Nauka i Hypoteza. Przekład M.H. Horwitza, pod red. Ludwika Silbersteina, nakład Jakóba Mortkowicza, Warszawa: G. Centnerszwer i S-ka, Lwów: Księgarnia H. Altenberga.

Polak, P., 2012. „Byłem Pana przeciwnikiem [Profesorze Einstein]...”: Relatywistyczna rewolucja naukowa z perspektywy środowiska naukowo-filozoficznego przedwojennego Lwowa. Kraków: Copernicus Center Press.

de Regt Henk W., 1999. Ludwig Boltzmann's Bildtheorie and Scientific Understanding. - Synthese 119 (1-2), ss. 113-134.

Sikora, M., 2011. Realizm wobec wyzwań antyrealizmu w świetle badań z zakresu filozofii nauki i socjologii wiedzy naukowej. W: Realizm wobec wyzwań antyrealizmu. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.

Smoluchowski, M.,1956. Dzisiejszy stan teorii atomistycznej. W: Wybór pism filozoficznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, ss. 257–276.

Smoluchowski M., 1956. Ewolucja teorii atomistycznej. W: Wybór pism filozoficznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ss. 235–256.

Smoluchowski, M., 1928. Kilka uwag o analogjach fizycznych, zwłaszcza w teorjach prądów elektrycznych, prądów cieplnych i zjawiska dyfuzji. Dostępne na: [ostatni dostęp 18.02.2017].

Smoluchowski, M., „O nowszych postępach na polu kinetycznych teoryj materji”, [online] Kraków, ss. 237–245 . Dostępne na: [ostatni dostęp 18.02.2017].

Smoluchowski M., 1923. O pojęciu przypadku i pochodzeniu praw fizyki opartych na prawdopodobieństwie. Wiadomości Matematyczne, t. 27, z. 2, ss. 27–52.

Smoluchowski, M. 1956. Obserwowalne zjawiska molekularne sprzeczne z termodynamiką tradycyjną. W: Wybór pism filozoficznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, ss. 74–105.

Smoluchowski, M., 1917. Poradnik dla Samouków. T. 2. Fizyka. Warszawa: A. Heflich i St. Michalski.

Smoluchowski, M., 1917. Wstęp ogólny. W: Poradnik dla samouków. Wskazówki metodyczne dla studiujących poszczególne nauki. Wydanie nowe, t. 2, Warszawa: wydawnictwo A. Heflicha i St. Michalskiego.

Smoluchowski, M., 1956. Wybór pism filozoficznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Smoluchowski, M., 1907: Zarys najnowszych postępów fizyki. Muzeum, r. XXIII , t. 1, s. 43–60, 144–165.

Smoluchowski M., Znaczenie nauk ścisłych w wykształceniu ogólnym, W: Smoluchowski M., 1956. Wybór pism filozoficznych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Smoluchowski M., 1906. Zur kinetischen Theorie der Brownschen Molekularbewegung und der Suspensionen. Annalen der Physik, 21, ss. 756–780.

Starzec, K., 2007. Dwie interpretacje myśli Mariana Smoluchowskiego, W: Krakowska filozofia przyrody w okresie międzywojennym. Red. Michał Heller, Janusz Mączka, Paweł Polak, Małgorzata Szczerbińska-Polak. Tarnów, Kraków: OBI Kraków & BIBLOS Tarnów. ss. 399–426.

Starzec, K., 2007. Marian Smoluchowski – teoria nauki a działalność naukowa. W: Krakowska filozofia przyrody w okresie międzywojennym. Red. Michał Heller, Janusz Mączka, Paweł Polak, Małgorzata Szczerbińska-Polak. Tarnów, Kraków: OBI Kraków & BIBLOS Tarnów, ss. 387–398.

Teske, A., 1955. Marian Smoluchowski: życie i twórczość. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Visser H., 1999. Boltzmann and Wittgenstein or how pictures became linguistic. Dostępne na: http://logic.sysu.edu.cn/Soft/UploadSoft/200803/20080315110146689.pdf [ostatni dostęp 18.02.2017].

Smoluchowski M., 1901. O teoryach elektryczności. Wykład w Krakowie 22 III 1901. Biblioteka Jagiellońska w Krakowie, sygn. 9398 IV, k. 1–26.

Smoluchowski M., 1905. O Elektronach i Szkic drugiego wykładu. Rękopis odczytu w Towarzystwie Politechnicznym, 29 III 1905. Biblioteka Jagiellońska w Krakowie, sygn. 9398 IV, k. 62–110.

Smoluchowski M., 1913. O metodach fizyki doświadczalnej. Rękopis odczytu inauguracyjnego na Uniwersytecie Jagiellońskim, maj 1913. Biblioteka Jagiellońska w Krakowie, sygn. 9398 IV, k. 6–7.